“Dùng trí để tự chăn dắt, chăn dắt người khác”?
(Thư thứ hai) Tôi do bệnh mắt chưa lành, sau đấy lại vì thư từ dồn đống nên lá thư [ông gởi] ngày Mười Tám tháng trước bị để chậm trễ tới nay. Nói “dùng trí để tự chăn dắt, chăn dắt người khác”, chính là cật lực giữ vẹn luân thường, chuyên dốc tu Tịnh nghiệp, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện. Nếu ông luận về đạo “tự dẫn dắt, dẫn dắt người khác” ở ngoài những điều ấy, sẽ trở thành lời nói mâu thuẫn với việc làm, chẳng biết đấy chính là trí Đại Bát Nhã. Ông đã nói lời ấy, tức là đã xem mấy câu nói đó [của Quang trong lá thư trước] như tri kiến thừa thãi! Quán Thế Âm Phổ Môn Phẩm cũng là pháp môn Niệm Phật! Những kẻ cầu phước báo thế gian là vì chẳng biết có pháp xuất thế gian, mà cũng chẳng biết tâm tánh của chính mình và tâm tánh của Phật chẳng hai.
Chí tâm hồi hướng cho cha mẹ
Vợ ông đã có tín tâm, hãy nên dùng nhiều cách khuyên lơn, khích lệ, khiến cho [lòng tin ấy] được tăng trưởng. Cha mẹ ông không tin là vì túc căn nông cạn. Hãy nên đem toàn thể công đức trì tụng của chính mình chí tâm hồi hướng cho cha mẹ, há nên chỉ hạn định trong ba biến chú Đại Bi? Ông chớ nên nói “hồi hướng cho cha mẹ, chính mình sẽ chẳng có phần!” Nếu ông có thể chân thật hồi hướng cho cha mẹ thì so với việc “chỉ trì tụng [cho chính mình], chẳng hồi hướng cho cha mẹ”, công đức càng thù thắng hơn. Vì thế, trong nhà Phật, phàm mỗi khi lễ tụng đều hồi hướng cho khắp pháp giới chúng sanh, huống là cha mẹ sanh ra ta ư?
Ví như một ngọn đèn, đem thắp cả trăm ngàn vạn ức vô lượng vô biên ngọn đèn khác, chính cây đèn ấy vẫn y như cũ. Nếu chẳng thắp [cho ngọn đèn nào khác], ngọn đèn ấy có được tăng thêm gì đâu! Huống chi sự sanh trưởng, phát khởi của đại Bồ Đề tâm, cố nhiên chẳng thể nào dùng ánh sáng của ngọn đèn trong thế gian để tỷ dụ được! Chẳng qua là mượn chút ý nghĩa đấy thôi! Trước kia, ông Nhậm Tâm Bạch nói ông có gởi thư đến, gởi cho Khổng Chúc Sanh bốn đồng, đợi tới tháng Tư sách được in ra sẽ gởi đi, mỗi bộ chẳng quá bốn cắc (bưu phí chưa tính). (...)
Tạo thành đại kiếp giết chóc lẫn nhau
(Thư thứ ba) Thư nhận được đầy đủ. Hiện nay người cùng nhà đánh nhau, dân chúng lầm than, đều là vì những kẻ [hiện đang] có quyền lực, trong đời trước đã chỉ biết vun phước, chẳng biết cầu sanh Tịnh Độ, nên đến nỗi đời này cậy vào phước lực để rối nước hại dân. Nhưng trăm họ bị bọn chúng hãm hại cũng là vì đời trước chẳng biết kiêng giết, bảo vệ sanh mạng, chỉ biết vui thỏa bụng miệng, chẳng biết đây - kia cùng một thân thể, cùng một tánh linh, nhẫn tâm giết ăn! So với giết chính mình để tự ăn còn tàn khốc hơn gấp vạn lần; nhưng kẻ ngu tục chẳng biết nên mới dùng thịt để tỏ lòng hiếu, cúng giỗ tổ tông, đãi đằng khách khứa. Nếu không có thịt, sẽ chẳng có mặt mũi nào nhìn ai, [cảm thấy] nhục nhã, ê chề không chi bằng! Chẳng biết đã tạo thành đại kiếp giết chóc lẫn nhau này, tuy Phật, Bồ Tát đại bi cứu khổ cũng chẳng làm thế nào được!
...rốt cuộc cũng có ngày đọa trong tam đồ ác đạo
Ông đã biết ăn chay, khuyên lơn cha mẹ, đúng là biết cội gốc, nhưng nỡ để vợ con, quyến thuộc tạo mãi sát nghiệp, chịu mãi sát báo ư? Cả nhà ắt đều nên ăn chay và đem điều này giáo hóa cả làng, cả ấp, sẽ cứu được nỗi khổ trong tương lai chẳng thể nào lường được! Lại cần phải khuyên dạy họ đừng làm các điều ác, vâng làm các điều lành, sanh lòng tin phát nguyện cầu sanh Tây Phương ngõ hầu đoạn trừ được hạt giống khổ sở. Phận làm con hiếu thảo với cha mẹ, chỉ có điều này là lớn. Nếu chẳng dốc sức nơi điều này thì cha mẹ chưa được vãng sanh sẽ bị đọa lạc nhiều lắm. Dẫu cho một đời, hai đời chẳng bị đọa lạc, rốt cuộc cũng có ngày đọa trong tam đồ ác đạo. Lặng im suy nghĩ, tâm sao yên được?
Cần biết rằng: Cái quan trọng nhất trong thế gian là thần thức. Dẫu [con cái] công thành danh lập, rốt cuộc thần thức của cha mẹ có được hưởng lợi ích chi đâu? Đại Vũ là đại thánh nhân, chẳng cứu nổi thần thức của ông Cổn. [Ông Cổn chết đi] hóa thành con Hoàng Nai (chữ Năng (能) đọc thành Nãi (乃), giọng ngang, chính là con ba ba (cua đinh, trạnh) có ba chân) chui xuống vực Vũ. Nghĩ tới điều này, tâm khuyên cha mẹ niệm Phật cầu sanh Tây Phương sẽ tràn trề nẩy sanh. Nếu không, chính là ngỗ nghịch, bất hiếu, vì chẳng đoái hoài thần thức cha mẹ bị đọa lạc, tội ấy còn [nặng] hơn giết cha mẹ vậy! Kẻ chưa nghe Phật pháp thì chẳng biết làm sao, chứ ông đã quy y Phật pháp, đương nhiên Quang chẳng thể không dựa theo sự thực để bảo ông. Mong ông hãy đưa lời này của Quang cho cha mẹ xem, chắc họ sẽ dễ sanh lòng tin.
Văn Sao đã nhận được hay chưa? Nay lại gởi cho ông hai gói, xin hãy tặng cho người thông văn lý, có tín tâm. Sách Giới Sát Phóng Sanh Bạch Thoại và Sơ Cơ Tịnh Nghiệp Chỉ Nam được in chung thành một cuốn, do thư cục [nào in] không rõ. Nếu ông muốn in, hoặc in riêng cuốn Giới Sát Bạch Thoại, hoặc in chung với Tịnh Nghiệp Chỉ Nam, xin hãy gởi thư sang cho cư sĩ Hoàng Hàm Chi ở số Hai Mươi Sáu đường Cực Ty Phi Nhĩ (Jessfield Road), Thượng Hải, hoặc cậy ông ta in giùm ông bao nhiêu đó cuốn, hoặc ông tới Thượng Hải gặp gỡ để cùng nhau bàn định. Hoặc nếu ở chỗ ông ta hãy còn thì đem tiền mua hết số sách ấy cũng được. Hiện thời, ông ta đã thôi làm quan, tịnh tu trong nhà. (...)
Nam Mô A Di Đà Phật
Đoạn đầu: Nói “dùng trí để tự chăn dắt, chăn dắt người khác”, chính là cật lực giữ vẹn luân thường, chuyên dốc tu Tịnh nghiệp, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện. Nếu ông luận về đạo “tự dẫn dắt, dẫn dắt người khác” ở ngoài những điều ấy, sẽ trở thành lời nói mâu thuẫn với việc làm...
Vì sao “dùng trí để tự chăn dắt, chăn dắt người khác” chính là cật lực giữ vẹn luân thường, chuyên dốc tu Tịnh nghiệp, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện? Thật ra ở đây chính là tự hành, khuyên người, tức tự mình tu tốt, làm tốt thì mới khuyên lơn được người khác, còn không thì chỉ là nói suông mà thôi, như thế thì cả mình lẫn người đều chẳng được lợi ích chân thật gì. Cho nên cái 'trí' ở đây ngầm hiểu là cách dụng pháp thế nào để cả mình lẫn người đều có lợi ích chân thật, nó khác cái 'trí' của bậc thông gia hay dạng thế trí biện thông, tức không cần phải học cao hiểu rộng hay ở tài hùng biện như họ, mà chính ở sự thật hành, và hành cho đúng cho được, như thế sẽ 'tự chăn dắt, chăn dắt người khác' được vậy.
Đoạn tiếp: Vợ ông đã có tín tâm, hãy nên dùng nhiều cách khuyên lơn, khích lệ, khiến cho [lòng tin ấy] được tăng trưởng. Cha mẹ ông không tin là vì túc căn nông cạn. Hãy nên đem toàn thể công đức trì tụng của chính mình chí tâm hồi hướng cho cha mẹ...
Nói chung thời nay con cái lại phát tâm tu tập sớm hơn cha mẹ cũng là chuyện bình thường thôi, không có gì lạ cả. Do con cái còn trẻ tuổi, có nhiều nhân duyên gặp gỡ đây đó, được đi nhiều nghe nhiều đọc nhiều, thế nên cơ hội để phát tâm tu tập sớm cũng là dễ hiểu. Còn các bậc ông bà cha mẹ đã luống tuổi, không có nhiều nhân duyên để học tập, để phát tâm. Thế nên một khi con cái đã phát tâm tu tập, hành trì, đã hiểu được cái lợi ích chân thật của việc tu tập, của Pháp môn, thì cần phải ra sức khuyên lơn cha mẹ, người thân của mình cùng phát tâm tu tập ngõ hầu cùng được giải thoát trong đời. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp không phải con cái dễ dàng khuyên lơn được cha mẹ hay người thân phát tâm ngay được đâu, mà đó là cả quá trình phải trải qua một thời gian lâu dài kiên trì, không được nản chí, và đặc biệt là nếu "Cha mẹ ông không tin là vì túc căn nông cạn. Hãy nên đem toàn thể công đức trì tụng của chính mình chí tâm hồi hướng cho cha mẹ", cái này đặc biệt quan trọng. Bởi thật ra, chẳng hạn cha mẹ không thể ăn chay được, đó một phần là do thói quen, nhưng quan trọng đó là do túc nghiệp sâu nặng, nếu như họ chưa phát tâm tu tập sửa đổi này kia được thì phận làm con phải 'giải nghiệp' thay cho họ vậy, chứ còn cách nào khác nữa đây? Mà một trong những cách 'giải nghiệp', gieo trồng thiện căn thù thắng nhất cho họ đó chính là chính bản thân mình phải ra sức tu tập, hành trì rồi dùng công đức tu tập ấy chí thành hồi hướng cho các Đấng Sinh Thành hay người thân yêu của mình, hoặc ngay cả là thần thức của Cửu huyền thất tổ, Tổ tiên ông bà, cha mẹ, người thân đã quá vãng cũng vậy, hàng ngày cuối ngày nên chí thành hồi hướng giúp cho thần thức họ được tiêu nghiệp tăng phước nếu có đủ duyên thì phát tâm cùng tu tập rồi cùng siêu sanh Tịnh Độ, liễu thoát sanh tử, còn không thì ít ra cũng sớm siêu thoát về những cảnh giới an lành.
Đoạn tiếp theo: Nhưng trăm họ bị bọn chúng hãm hại cũng là vì đời trước chẳng biết kiêng giết, bảo vệ sanh mạng, chỉ biết vui thỏa bụng miệng, chẳng biết đây - kia cùng một thân thể, cùng một tánh linh, nhẫn tâm giết ăn!
Thật sự rằng ngày nay thiên tai rồi nhân họa xảy ra liên tiếp khắp nơi trên thế giới, đó là do đâu? Đó chính là do túc nghiệp của chúng sanh đã và đang tạo tác liên tục [sát, trộm, dâm, tham, sân, si...] rồi nó cố kết tích tụ nên, chỉ đợi đến khi có dịp [nhân duyên] là bộc phát ra cái quả vậy thôi. Còn mọi lý do lý trấu, xung đột địa thế chính trị gì đó chỉ là bề nổi, chỉ là tạo tác tạo duyên cho cái nhân đang 'âm ỉ' trong đó bật ra cái quả mà thôi. Người thế gian, các chuyên gia này kia thì lại cứ lầm tưởng cho rằng [xung đột địa chính trị này kia] đó là những nguyên nhân gốc rễ cần phải ra sức giải quyết hoặc giả phải dùng vũ lực để giải quyết xung đột, nhưng giải quyết chỗ này nó lại 'xì' ra chỗ khác, cứ liên miên như vậy, thậm chí càng cố dập tắt [bằng vũ lực] thì lại càng bùng phát dữ dội hơn, do nghiệp càng chồng thêm nghiệp, như châm thêm dầu vào lửa vậy. Chỉ tội dân chúng lầm than, phải gòng mình chịu đựng biết bao mất mát đau thương, phải trả giá thậm chí bằng cả tình mạng của mình hay người thân ruột thịt, đồng bào hay cũng là tình nhân loại, bởi cho dù ai ai đi nữa, phe địch phe ta gì thì cũng là đồng loại với nhau cùng là con người cả, thật ra thì họ cũng chỉ là những con chốt thí mà thôi, họ phải nghe theo mệnh lệnh cấp trên không được sai khác... Bởi vậy chúng ta thấy, nơi nào có Phật Pháp lan tỏa, có nhân dân tu tập nhiều, biết lánh dữ làm lành, kiêng giết hiếu sinh, ăn chay, niệm Phật, tụng Kinh, trì Chú, giữ giới, tu thập thiện, phát tâm cầu sanh Cực Lạc, thoát ly sanh tử... thì rõ ràng sau một thời gian sẽ giúp nơi đó tiêu nghiệp tăng phước, thiên hạ được thái bình, nhân dân an lạc, người người nhà nhà cùng được hưởng phúc ấm dưới vòng Trời Đất [ban tặng cho], không phải chịu cảnh thiên tai nhân họa, những hình phạt thịnh nộ của Đất Trời, cùng nghiệp quả dồn nén bộc phát ra. Đây mới chính là nguyên nhân gốc rễ của vấn đề vậy, chứ còn việc cứ luận bàn về địa chính trị này kia, rồi 'ỷ mạnh hiếp yếu' thì chỉ tổ gây thêm họa hại, chẳng bên nào có lợi cả, chỉ gieo rắc thêm mầm móng tai ương mà thôi. Cho nên "cả nhà ắt đều nên ăn chay [cùng tu tập] và đem điều này giáo hóa cả làng, cả ấp, sẽ cứu được nỗi khổ trong tương lai chẳng thể nào lường được!".
Đoạn tiếp: Nếu chẳng dốc sức nơi điều này thì cha mẹ chưa được vãng sanh sẽ bị đọa lạc nhiều lắm. Dẫu cho một đời, hai đời chẳng bị đọa lạc, rốt cuộc cũng có ngày đọa trong tam đồ ác đạo.
Nói chung thì con người ta nếu đời này không dốc sức tu tập để vãng sanh liễu thoát sanh tử được thì khả năng cao là sẽ bị rơi vào Tam đồ trong tương lai, có khi đời sau, có khi đời sau nữa v.v... Nói chung một khi còn ở trong luân hồi thì không sớm thì muộn cũng trở lại tam đồ, bởi đây chính là 'quê nhà' của lục đạo vậy, còn trời người chỉ là quán trọ, chỉ tạm 'trú chân' trong một thời gian ngắn mà thôi. Thời Mạt Pháp này thì đương nhiên chỉ có Pháp môn Tịnh Độ là giúp chúng sanh liễu thoát được thôi, còn thì các Pháp môn tự lực khác đều không thể vào nổi, với hàng phàm phu chúng ta, cho nên những Pháp này chỉ là trợ hạnh trợ duyên mà thôi, tức một khi đã thấu tỏ được Tịnh Độ rồi thì có thể mở mang tu tập thêm các Pháp khác để làm trợ hạnh, giúp tăng trưởng đức hạnh, phẩm vị. Còn khi cái Pháp chính yếu của mình chưa 'thông' được mà cứ thích 'lang thang' pháp này pháp kia thì càng tu rộng thì lại càng tự làm khó mình, tức khó đạt lợi ích chân thật. Bởi nhiều khi chạy theo một thời gian thì lại thấy việc sanh tử là bình thường, giống như trở thành tất yếu đối với chúng sanh vậy, không còn có cái tâm khẩn thiết cầu liễu thoát ra khỏi sanh tử trong đời này nữa, giống như chấp nhận cam phận ở lại vậy. Chúng ta thấy có nguy hiểm không? Bởi vậy với người tu các Pháp tự lực khác khi mà nghe nói một đời này phải liễu thoát sanh tử thì họ chắc chắn chẳng thể tin nổi, hoặc giả nghĩ phải tỉ lệ cực thấp, rằng rất rất ít người làm được, với cái tư tưởng như thế mà đem áp dụng vào Tịnh Độ hay là tu kiểu 'song hành' cả hai bên thì thôi, chẳng khác gì 'tự sát' vậy, làm sao thành tựu cho được. Cho nên cần phải ra sức gầy dựng Tín Nguyện tâm cho tới nơi tới chốn đi đã, để không bị thoái chuyển lui sụt, không còn bị dao động giữa dòng đời ô trược này nữa.
Các đoạn còn lại chúng ta cùng đọc và học tập, có nhiều nội dụng rất quan trọng hữu ích.
Văn Sao Tam Biên, quyển 2
Thư trả lời cư sĩ Trần Sĩ Mục
Đại Sư Ấn Quang
