Nhân năng tự độ, chuyển tương chửng tế. Chí tâm cầu nguyện, tích lũy thiện bổn, tuy nhất thế tinh tấn cần khổ, tu du gian nhĩ. Hậu sanh Vô Lượng Thọ quốc, khoái lạc vô cực, vĩnh bạt sanh tử chi bổn, vô phục khổ não chi hoạn. Thọ thiên vạn kiếp, tự tại tùy ý.
Người [ấy đã có thể] tự độ, [lại còn] lần lượt cứu vớt người khác. Chí tâm cầu nguyện, tích lũy cội lành. Tuy một đời tinh tấn, siêng, khổ cũng chỉ như khoảnh khắc mà thôi. Thân sau sanh vào cõi Vô Lượng Thọ, khoái lạc vô cực! Vĩnh viễn nhổ được cái gốc sanh tử, chẳng còn cái nạn khổ não, thọ ngàn vạn kiếp tự tại tùy ý.
Giải:
Ðoạn trên đã giảng rõ sanh tử lưu chuyển ưu khổ chẳng ngớt, khuyên ta phải xuất ly. Ðấy là nhàm chán Sa Bà. Còn đoạn này lại khuyên cầu sanh Tịnh Ðộ, chính là ham cầu Cực Lạc.
Sách Di Ðà Yếu Giải lấy “chán lìa Sa Bà, vui cầu Cực Lạc” làm nguyện, lại lấy “tín nguyện trì danh” làm “cái nhân chân thật của Nhất Thừa”. Bởi đó, ta thấy rằng: Đức Thế Tôn khuyên dụ chính là vì vãng sanh rất thiết yếu.
Câu “nhân năng tự độ” (người đã có thể tự độ) nghĩa là người đã độ được chính cái thân mình. Ðây là lời tiếp nối ý câu “tẩy trừ tâm cấu, biểu lý tương ứng” của đoạn trên. Ðó chính là hạnh tự lợi.
Tiếp đấy, “chuyển tương chửng tế” (lần lượt cứu vớt người khác) là hạnh lợi tha. Ðây chính là điểm thứ hai trong lời khai thị của Phật. “Chửng” (拯) là cứu độ, tức là lần lượt cứu độ những người khác, hay nói cách khác là “chúng sanh vô biên thệ nguyện độ”.
Phát được cái tâm to lớn “tự giác, giác tha” niệm danh hiệu Phật thì mới khế hợp được tông thú của bản kinh này “phát Bồ Ðề tâm, một bề chuyên niệm”.
Ðã phát đại tâm thì phải dùng tâm chí thành “tích lũy thiện bổn” (tích lũy cội lành) để cầu được diệu quả của bổn nguyện. “Thiện bổn” có nghĩa như “thiện căn”. Kinh Thắng Man, quyển thượng dạy: “Thiện bổn, bổn diệc nhân giả. Dục dĩ thử thiện vi Bồ Đề căn, cố danh vi bổn” (Thiện bổn, bổn cũng là nhân. Muốn dùng điều thiện ấy để làm gốc Bồ Ðề nên gọi là Bổn).
Sách Hội Sớ lại viết: “Cầu nguyện là cái tâm nguyện được vãng sanh. ‘Thiện bổn’ là tên chung của các điều lành, mà cũng chỉ riêng việc xưng danh niệm Phật”, bởi lẽ, xưng danh niệm Phật chính là cội lành của việc vãng sanh Cực Lạc. “Tích lũy thiện bổn” chính là một dạ chuyên niệm.
Tiếp đó, đức Thích Tôn nhắc lại sự thù thắng nhiệm mầu của cõi Cực Lạc, khuyến dụ vãng sanh. “Tu du” (khoảnh khắc) là một phần bốn mươi tám của một phút, tức là một khoảng thời gian rất nhỏ. Phật khuyên người đời: Một đời siêng năng vất vả cũng chỉ như trong khoảnh khắc. Thân sau sanh về Cực Lạc thì cái vui ấy không cùng tận. Sự vui mầu nhiệm vô biên vượt trỗi mười phương, chẳng hề chấm dứt nên bảo là “vô cực”.
Trong tác phẩm Khuyến Tâm Vãng Sanh Luận của sa-môn Nhẫn Không thuộc tông Thiên Thai có câu: “Một trận vinh hoa đời này kết thành khổ quả ức kiếp. Ðời này siêng tu trong khoảnh khắc, nở nhụy giác tam minh”. Ấy là nhân nhỏ quả to, thọ báo dài lâu. Hễ được vãng sanh thì như kinh dạy: “Vĩnh bạt sanh tử chi bổn, vô phục khổ não chi hoạn, thọ thiên vạn kiếp, tự tại tùy ý” (Vĩnh viễn nhổ dứt cái gốc sanh tử, chẳng còn cái nạn khổ não, thọ ngàn vạn kiếp tự tại tùy ý).
Ngài Linh Chi đã giảng về cõi Cực Lạc như sau:
“Tịnh độ Di Ðà cảnh giới lạ lùng tuyệt diệu. Thánh hiền cùng hội, nghe pháp ngộ đạo, thọ mạng vĩnh cửu, bất thoái Bồ Ðề, chẳng còn có nỗi vui nào khác hơn được niềm vui này. Chỉ không có cái khổ vô thường đã đáng vui rồi, huống là còn có các sự thù thắng, những sự vui ấy chẳng cùng tận!”. Bởi thế, Phật mới khuyên chúng sanh cầu sanh về đó.
Ảnh minh họa: "Cuộc đời"
"Nhân năng tự độ, chuyển tương chửng tế (Người ấy tự độ, lại còn lần lượt cứu với người khác)". Tự lợi, lợi tha. A Di Đà Phật Ngài đã thành tựu Đại đạo nghiệp của mình, Bốn mươi tám đại nguyện, trang nghiêm cõi Cực Lạc. Chúng sanh thập phương khắp Pháp giới, đầy đủ nhân duyên, đều được Ngài độ thoát, lìa khổ được vui vĩnh viễn. Cái nhân đó là gì? Đó chính là: Lấy “tín nguyện trì danh” làm “cái nhân chân thật của Nhất Thừa [Nguyện hải]". Chúng ta, những Đệ tử Phật, những người con Phật, lại tiếp tục tiếp nối "dòng huệ mạng" [tự độ, độ tha]. Bằng cách nào? Phật nói, chỉ cần "tinh tấn cần khổ" trong "nhất thế" này mà thôi. So với kiếp số [trong sanh tử] thì nó chỉ là "tu du gian nhĩ" (khoảnh khắc mà thôi). Sau đó thì được cái quả như thế nào? "Hậu sanh Vô Lượng Thọ quốc, khoái lạc vô cực, vĩnh bạt sanh tử chi bổn, vô phục khổ não chi hoạn. Thọ thiên vạn kiếp, tự tại tùy ý". Rồi tùy nguyện độ sanh tha phương khắp pháp giới, chung tay với Đấng Cha Lành A Di Đà Phật [cùng các vị Bồ Tát khác]. Còn nếu không thì, cũng là dụng một cuộc đời đó, "nhất thế" đó, nhưng “Một trận vinh hoa đời này kết thành khổ quả ức kiếp [trong sanh tử]". Chúng ta hãy chọn lựa [một cách dứt khoát]! Thời gian thì chẳng chờ đợi ai bao giờ...
Chú Giải Kinh Vô Lượng Thọ
Phẩm 34. Tâm Đắc Khai Minh
Ngài Hoàng Niệm Tổ
