Chánh kinh:
Ngã tác Phật thời, thập phương chúng sanh, văn ngã danh hiệu, chí tâm tín nhạo, sở hữu thiện căn, tâm tâm hồi hướng, nguyện sanh ngã quốc, nãi chí thập niệm, nhược bất sanh giả, bất thủ Chánh Giác; duy trừ Ngũ Nghịch, phỉ báng chánh pháp.
Lúc tôi thành Phật, mười phương chúng sanh nghe danh hiệu tôi chí tâm tin ưa, tất cả thiện căn tâm tâm hồi hướng nguyện sanh cõi tôi, dẫu chỉ mười niệm, nếu chẳng được sanh thì chẳng lấy Chánh Giác. Chỉ trừ kẻ Ngũ Nghịch, phỉ báng chánh pháp.
(Nguyện mười tám: Mười niệm ắt vãng sanh)
Giải:
Ðoạn kinh này nói về nguyện thứ mười tám: “Mười niệm ắt vãng sanh”. Các vị cổ đức thuộc Tịnh Tông Nhật Bản phán định rằng: Trong các kinh, chỉ mình kinh Hoa Nghiêm là chân thật. Nhưng nếu đem Hoa Nghiêm so với kinh này thì kinh này mới là chân. Ðem các nguyện khác so sánh với nguyện này thì nguyện này chân thật nhất, nghĩa là: Nguyện này chân thật nhất trong các nguyện chân thật.
Chúng ta trở lại với Đại Nguyện 18 "Mười niệm ắt vãng sanh". Lần này chúng ta bàn về cách thức gầy dựng Tín tâm chân thật đầy đủ đối với Bổn Nguyện tiếp dẫn này, tức làm thế nào để đạt "chí tâm tin ưa" theo như yêu cầu của Đại Nguyện này.
Trước hết chúng ta xem phần liễu nghĩa chỗ "nãi chí thập niệm" trong Bổn Nguyện này từ Chư Tổ Sư.
Trong Vãng Sanh Lễ Tán Kệ, Ngài Thiện Đạo dẫn đoạn Kinh văn này, viết:
"Kinh Vô Lượng Thọ chép: "Khi tôi thành Phật, nếu mười phương chúng sanh xưng danh hiệu của tôi, dù chỉ mười lần mà không được vãng sanh thì tôi chẳng ở ngôi Chánh Giác". Đức Phật kia hiện tại thế thành Phật. Nên biết rằng Bổn Nguyện Trọng Thệ chẳng hư dối. Chúng sanh xưng niệm, tất nhiên được vãng sanh."
Như vậy "nãi chí thập niệm" ở đây đó chính là "dù chỉ mười lần [niệm]" như trong phần liễu giải của Ngài Thiện Đạo, chứ chẳng phải là mười niệm lúc lâm chung như nhiều người nghĩ. Bởi vậy, muốn gầy dựng Tín tâm chân thật thì trước hết phải hiểu cho đúng ý nghĩa Kinh văn của Bổn Nguyện cái đã.
Với hành giả Tịnh Độ, vấn đề gầy dựng Tín tâm chỉ đơn giản đó là hành giả chỉ cần làm sao tin chắc chẳng nghi Di Đà Bổn Nguyện này, thế là đủ, chẳng cần dài dòng văn tự chi cho mệt. Còn vì sao như vậy thì phần dưới chúng ta sẽ rõ. Cho nên các Ngài mới nói hành giả Tịnh Độ chỉ cần 'không nghi Di Đà Bổn Nguyện' thì lâm chung chắc chắn Phật lai nghinh tiếp dẫn về Cực Lạc, bất luận lúc cuối như thế nào. Cho nên nhiện vụ của hành giả Tịnh Độ là bằng một phương cách nào đó để gầy dựng cho được việc tin chắc chẳng nghi Di Đà Bổn Nguyện, thế là đủ. Mà việc này có quá khó hay vượt tầm với gì không? Thật sự ra thì có gì đâu mà quá khó? Phật tuyên thệ như thế, chúng ta chỉ việc tin tưởng, thế là xong. Phật tuyên thế nào thì chúng ta tin thế ấy, đừng suy diễn thêm bớt gì cả, tức phải hiểu cho đúng chính xác ý nghĩa của Kinh văn Bổn Nguyện cái đã, rồi sau đó mới bắt đầu gầy dựng Tín tâm, cụ thể là chỗ "nãi chí thập niệm" phải hiểu cho đúng, không được cho rằng đó là mười niệm dành cho lúc lâm chung.
Rồi đến phần gầy dựng Tín tâm, bước đầu tiên là chúng ta đừng bận tâm Phật tuyên thệ cái gì cả, bởi Phật tuyên cái gì đi nữa thì rốt cuộc Bổn Nguyện cũng đã thành tựu, không hư dối. Cho nên đừng bận tâm đến nội dung Phật tuyên cái gì cả, bởi điều này sẽ khiến chúng ta trở nên khó tin, khó phát khởi được Tín tâm chân thật chẳng nghi [chỗ "nãi chí thập niệm"]. Bởi cái nội dung đó có là gì đi nữa thì cũng vậy thôi, đó là việc của Phật, không phải của chúng ta, và [cái nội dung đó] đã thành tựu, chân thật, không hư dối [bất luận nó là gì]. Cho nên tốt nhất khi bắt đầu gầy dựng Tín tâm với Bổn Nguyện thì không nên bận tâm đến nội dung Bổn Nguyện nói gì, bởi đơn giản đây là việc thừa thải, không cần thiết, ngoài phận sự của chúng ta, như vậy để tâm đến cái nội dung bên trong đó để làm gì? Cho nên, hầu như hành giả bị 'mắc kẹt' ở chỗ này, cứ là nghĩ tưởng đến cái nội dung đó, rồi ra sức gầy dựng Tín tâm [đối với nội dung đó, chỗ "nãi chí thập niệm"]. Bởi vậy đây là việc hoàn toàn dư thừa không cần thiết, và chỉ gây chướng ngại cho vấn đề gầy dựng phát khởi Tín tâm mà thôi. Bởi không lẽ Phật tuyên thế này [nội dung dễ tin] thì chúng ta tin ngay, còn Phật tuyên thế khác [nội dung khó tin] thì chúng ta chẳng chịu tin ư? Trong khi đó hoàn toàn là công việc của Phật [và đã thành tựu viên mãn rồi], chứ có phải việc của chúng sanh đâu mà suy lường với tính toán [khó tin, dễ tin] này kia?! Vậy nhiệm vụ của chúng ta là gì? Đó là phải Tin cái Bổn Nguyện này là chân thật, không hư dối, thế là đủ, còn cái nội dung bên trong đó bất luận là gì đi nữa, chúng ta không quan tâm [bởi cũng chắc chắn chân thật, chẳng thể hư dối được]. Đó chính là cái bước gầy dựng để "không nghi Di Đà Bổn Nguyện" vậy. Về lý thuyết, phương pháp là thế, nhưng gầy dựng để có được Tín tâm chân thật chẳng nghi đối với Di Đà Bổn Nguyện này chắc chắc sẽ mất một thời gian khá dài cho hành giả chứ chẳng ít đâu [có thể hàng tháng, hàng năm...]. Nhưng rõ ràng với phương pháp này thì có lẽ không ít người gầy dựng được, thật sự vậy, không chóng thì chày thôi, nếu đủ kiên trì và quyết tâm. Bởi xuất phát từ cái Lý hiển nhiên mà các Ngài đã chỉ dạy cho chúng ta, đó là "Đức Phật kia hiện tại thế thành Phật. Nên biết rằng Bổn Nguyện Trọng Thệ chẳng hư dối. Chúng sanh xưng niệm, tất nhiên được vãng sanh", như thế thì Bổn Nguyện đã thành tựu, chân thật, chẳng hư dối. Bởi nếu Bổn Nguyện là hư dối hay chưa thành tựu thì Phật làm sao thành Phật cho được? Rồi đến bước tiếp theo, một khi đã gầy dựng được Tín tâm tin chắc chẳng nghi Di Đà Bổn Nguyện rồi [với ý nghĩa đúng theo Kinh văn] thì cũng sẽ tin chắc chẳng nghi Phật sẽ rước ta, hai cái [Tín tâm] này thật ra chỉ là một mà thôi, bởi một khi có Tín tâm chân thật đối với Bổn Nguyện rồi thì đương nhiên 'chúng sanh xưng niệm tất nhiên được vãng sanh' [do từ chỗ "nãi chí thập niệm"], tức là cũng tin chắc chẳng nghi Phật sẽ rước ta, hành giả niệm Phật [Tín tâm chân thật đầy đủ, "chí tâm tin ưa"]. Dạ vâng, việc gầy dựng Tín tâm chân thật đầy đủ chỉ cơ bản theo từng bước là như vậy, chẳng có gì nữa cả. Chúng ta đừng xem thường cái phương pháp đơn giản này, nó ẩn chứa nhiều cái nguyên lý thâm sâu bên trong đó, chỉ những hành giả nào chân thật thực hành hay đã trãi trường qua nhiều thời gian gầy dựng rồi [tức trãi qua nhiều cái gầy dựng thất bại rồi] mới cảm nhận được giá trị, thật sự rằng chẳng hề đơn giản chút nào để có được những đúc kết như thế này, dựa trên nền tảng những lời dạy của Chư Phật cùng các Chư Tổ Sư vậy.
Còn như ai muốn có cái Pháp nào đơn giản hơn, như chẳng cần gầy dựng Tín tâm gì cả luôn, chỉ chú trọng hành trì dụng công, như thế cũng không phải không có cơ hội thành tựu, nhưng đành phải trông cậy vào Pháp Biên Địa lúc cuối thôi, với đầy rẫy phức tạp rủi ro và bất định vậy.
Chú Giải Kinh Vô Lượng Thọ
Phẩm 6. Phát Đại Thệ Nguyện
Ngài Hoàng Niệm Tổ
